دیپلماسی فرهنگی ایران در خاورمیانه؛ تحول ارتباطات و لزوم کاربرد ابزارهای نوین

1.عباس کشاورز شکری2.محسن بیات3.خاطره بخشنده

¹استادیار علوم سیاسی دانشگاه شاهد

²دکتری روابط بین‌الملل دانشگاه تهران

³کارشناس‌ارشد مطالعات اروپا، دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده ایران با وجود داشتن ارزش‌ها و انگاره‌های فرهنگی مشترک با دیگر کشورهای خاورمیانه، در دیپلماسی فرهنگی در این منطقه ضعف‌ها و چالش‌هایی دارد. ایران‌هراسی و شیعه‌هراسی تبلیغ‌شده در کشورهای خاورمیانه، دو چالش مهم کارآمدی دیپلماسی ایران در این منطقه هستند. این مقاله با توجه به گسترش ابزارهای ارتباطی بین مردم و جوامع، همچنین تحول معنا و مفهوم دیپلماسی استدلال می‌کند که دیپلماسی فرهنگی نیازمند ابزارهای نوین غیررسمی‌، عمومی و فراگیر است که مخاطب آنها بیشتر، مردم کشورهای خاورمیانه (و نه دولت‌های آنها) باشند. استفاده از رسانه‌های جمعی و دیپلماسی عمومی، سایبر دیپلماسی، زبان فارسی، شیوه‌های نمادسازی و تصویرسازی مشترک مهم‌ترین روش‌ها و ابزارهای نوینی هستند که برای افزایش کارآمدی دیپلماسی فرهنگی ایران پیشنهاد شده‌اند.

تاثیر دیپلماسی فرهنگی بر منافع ملی کشورها

زهرا خرازی محمدوندی آذر

چکیده: در میان انواع دیپلماسی نوین اعم از دیپلماسی عمومی، دیپلماسی رسانه ای و دیپلماسی آموزش، دیپلماسی فرهنگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. دیپلماسی فرهنگی به کشورها اجازه می دهد که با استناد به عناصر کلیدی و نفوذ دولتهای خود، به طور مستقیم با مخاطبان خارجی، به انضمام مردم معمولی و رهبران افکار، در ارتباط باشند. نفوذ بر روی توده های خارجی و آوردن آنها به صحنه بین المللی، به منظور فراهم آوردن فشار موثر به دولتهای آنها، در نظر گرفته می شود. در این راستا، سوال اساسی این پژوهش اینست که چرا دولتها اطلاعات و ارزشهای فرهنگی خود را در جامعه بین الملل منتشر می کنند و این که چرا آنها معتقدند که در صورت محقق شدن چنین امری، به منافع ملی خود دست خواهند یافت؟
مقاله پژوهشی حاضر ضمن بررسی جایگاه دیپلماسی فرهنگی در میان انواع دیپلماسی نوین، به بررسی مدیریت دیپلماسی فرهنگی در کشورهای مختلف به منظور تامین منافع ملی مورد هدف این کشورها می پردازد.

دیپلماسی رسانه‌ای؛ تصویر یا واقعیت

مقدمه

به نظر می‌رسد که در عصر حاضر دیپلماسی فربه‌تر از دیپلمات شده است. شاهد نوعی شکاف میان دیپلماسی و دیپلمات هستیم به ویژه در کشورهای در حال توسعه این شکاف مشهود است. در شرایط کنونی در مورد سیاست و دیپلماسی نمی‌توان منطقة‌الفراغی قائل شود؛ زیرا امر سیاسی از حیطه حکومت‌داران خارج شده و در حوزه‌های شخصی افراد نیز وارد شده است. دیگر تلاش برای شکل دادن به انقلابات، سیاسی تلقی نمی‌شود بلکه برعکس گپ زدن دو نفر در زیرزمین یک خانه نیز ممکن است سیاسی تعبیر شود. از این منظر نوع سخن گفتن، نوع لباس پوشیدن، نوع آرایش کردن افراد نیز ممکن است سیاسی توصیف شود. بنابراین سیاست تمامی زوایای عمومی و شخصی جوامع را در بر گرفته است. تحت چنین شرایطی، سؤالی که مطرح می‌شود آن است که آیا دیپلمات‌ها و سیاست‌مداران هم به همین اندازه توانسته‌اند رشد کنند؟ اگر پاسخ به این سؤال منفی است، در این صورت چگونه می‌توان این خلأ را پر کرد؟

دیپلماسی رسانه‌ای در عصر جهان وطنی

مقدمه

عصر حاضر به عصر اطلاعات معروف است. در این دوره واژه‌هایی مثل انفجار اطلاعات و انقلاب اطلاعات به کرات شنیده می‌شود و کلیه تحولات با توجه به شرایط جدید سنجیده می‌شود. تحولاتی که در قرن بیستم در زمینه‌های فناوری صنعتی، فناوری رسانه‌ای، انقلاب الکترونیک، معرفی کردن اینترنت به تمام دنیا، به وجود آمده است، همگی باعث شده است که ایده‌ای به نام نتی‌زن[1] به جای سیتی‌زن مطرح بشود. اکثر مردم دنیا نتی‌زن شده‌اند. یعنی کسانی که دارند با نِت و نت ورک کار می‌کنند. این انقلاب الکترونیک اطلاعاتی باعث شده است تغییرات قابل توجهی در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی، روانشناختی و حقوقی انسان امروزی مشاهده کنیم. از سوی دیگر این فناوری اطلاعات کمک کرده است که مدیران، سیاست‌مداران، دیپلمات‌ها و دولتمردان در تصمیم‌سازی خود تحت تأثیر قرار بگیرند و رفتار خودشان را اصلاح بکنند.

امروزه واقعاً نمی‌توانیم مسئله انقلاب اصلاحات و تأثیر آن را بر سیاست، روابط بین‌الملل و دیپلماسی نادیده بگیریم بلکه می‌توانیم تا آنجایی پیش برویم که بگوییم: حاکمیت ملی و قدرت سیاسی کشورها تحت تأثیر رسانه قرار می‌گیرد و حتی مورد چالش قرار می‌گیرد و این مسأله حاکمیت دولت‌ها را مورد چالش قرار می‌دهد.

گذشته از آنکه انقلاب اطلاعات بر دولت‌ها تأثیر گذاشته است، بحث احزاب و توده‌های مردم که سازنده رسانه‌ها هستند نیز مطرح است. مطلب مهم دیگر در این حوزه این است که اینترنت خودش به خودی خود روندی را به وجود نیاورده است، بلکه روندها را سرعت بخشیده است. هنر اینترنت و ماهواره‌ها در سرعتشان است. اینترنت، ماهواره‌ها و سایر وسایل ارتباط جمعی به عنوان یک نوع رسانه باعث شده است که در دنیا بعد از نیمه دوم قرن بیستم احساسات ضد جنگ و صلح‌طلبی به شدت افزایش پیدا کند و سازمان‌های زیادی پیدا شدند که گروه‌های خبر درست کنند و به هزاران نفر ایمیل و جی‌میل بفرستند و آنها را دعوت به انجام عمل خاصی علیه سیاست‌ها و اقدامات برخی دولت‌های خاص نمایند.

دیپلماسی رسانه‌ای: تحلیل رابطه رسانه‌ها و سیاست در نظریه‌های مختلف

مقدمه

دیپلماسی رسانه‌ای به عنوان یکی از شاخه‌های اصلی فعالیت‌های دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی پدیدار شده است و بخش قابل توجهی از دیپلماسی عمومی کشورهای قدرتمند جهانی را به خود اختصاص داده است. در این راستا نظریه‌های مربوط به تأثیر رسانه‌ها بر سیاست خارجی در دو جهت عمده تکامل یافته‌اند؛ نخست آنکه، این نظریه‌ها از اعتقاد به اثر زیاد رسانه‌ها بر مخاطبان به اثرات محدود تغییر موضع داده‌اند و دوم آنکه، به جای تلقی مخاطب به عنوان موجودی منفعل، به فعال بودن مخاطب در دریافت و تفسیر پیام رسانه‌ها اشاره کرده‌اند. در ارتباطات سیاسی، علاوه‌بر پذیرش این دو اصلاح نظری به توسعه دیدگاه‌های نظری برای توضیح رابطه رسانه‌های خبری و سیاست پرداخته‌اند. با این وجود، این نظریه، گاه رسانه‌ها را تأثیرگذار دانسته (نظریه سی. ان. ان) و گاه از تأثیر سیاست بر رسانه‌ها (نظریه تولید موافقت، نظریه نخبگان و نظریه تعاملی نخبگان و رسانه‌ها) سخن به میان آورده است و این در حالی است که امروزه تکنولوژی‌های نوین ارتباطات و اطلاعات، گستره دیپلماسی و سیاست خارجی را به تحریریه روزنامه‌ها، شبکه‌های اینترنتی، تلویزیون‌ها و رادیوهای جهانی کشانده است. این همان عاملی است که در عصر جامعه اطلاعاتی، فضای متعامل دیپلمات‌ها و رسانه‌ها را الزامی ساخته است. فضایی که در آن، پیشبرد سیاست خارجی و دیپلماسی بیش از پیش به میزان تأثیرگذاری تاکتیک‌های خبری و رسانه‌ای وابسته است. چنانکه هر قدر این تاکتیک‌ها و پوشش خبری، پرقدرت‌تر و تأثیرگذارتر طراحی و منتشر شود، چرخ‌های سیاست خارجی روان‌تر می‌چرخد.

دیپلماسی رسانه‌ای

مقدمه

در آغاز هزاره سوم «دیپلماسی رسانه‌ای» به عنوان یکی از شاخه‌های اصلی فعالیت‌های دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی پدیدار شده است و بخش قابل توجهی از دیپلماسی عمومی کشورهای قدرتمند جهانی را به خود اختصاص داده است. هم اینک تکنولوژی‌های نوین ارتباطات و اطلاعات، گستره دیپلماسی و سیاست خارجی را به تحریریه روزنامه‌ها، شبکه‌های اینترنتی، تلویزیون‌ها و رادیوهای جهانی کشانده‌اند. این همان عاملی است که در عصر جامعه اطلاعاتی، فضای روابط متعامل دیپلمات‌ها و رسانه‌ها را الزامی ساخته است. فضایی که در آن، پیشبرد سیاست خارجی و دیپلماسی بیش از پیش به میزان تاثیرگذاری تاکتیک‌های خبری و رسانه‌ای وابسته شده است. چنان‌که هر قدر این تاکتیک‌ها و پوشش خبری پر قدرت‌تر و تاثیر گذارتر طراحی و منتشر شوند، چرخ‌های سیاست خارجی روان‌تر می‌چرخد. در این راستا، مقاله پژوهشی حاضر به بررسی اجمالی تاثیرات رسانه‌های نوین بر جریان دیپلماسی و سیاست خارجی می‌پردازد.

تاثیرات دیپلماسی رسانه ای بر جهان

آقای محمد جواد علی اکبری کارشناس ارشد علوم سیاسی در مقاله ای با عنوان" تاثیرات دیپلماسی رسانه ای بر جهان  " به این موضوع پرداخته است.

آشنایی با دیپلماسی علم و فناوری آمریکا

اشاره: متن زیر پیاده شده ارایه‌ای آقای مسعود براتی، مدیر گروه دیپلماسی شبکه کانون‌های تفکر ایران (ایتان)  است که در دومین هم‌اندیشی دیپلماسی علم و فناوری انجام شد. در این ارایه به بررسی وضعیت دیپلماسی علم و فناوری ایالات متحده آمریکا در دو بخش نهادها و مصادیق پرداخته می‌شود.

اکسچنج دیپلماسی بررسی کرد نقش و اهمیت دیپلماسی ارتباط دیجیتالی در آینده

به گزارش فارس، پایگاه خبری «اکسچنج دیپلماسی» طی گزارشی به قلم «گلب میتکو» درباره « نقش فضای سایبری و دیجیتالی در پیشبرد سیاست خارجی انگلیس» می‌نویسد: بهبود فن‌آوری در حوزه ارتباطات دیجیتالی، انقلابی را در عملکرد دیپلماسی تماس با کشورهای خارجی فراهم کرده است.

نقش علم و فناوری در روابط سیاسی آمریکا و کوبا (٢)

مقاله زیر به قلم سرگیو جورج پاسترانا در تاریخ ۳۰ مارس ۲۰۱۵ در سایت دیپلماسی علم منتشر شده است. نویسنده از پیشگامان روابط علمی امریکا با کوباست و در تدوین اولین تفاهم نامه علمی میان این دو کشور که در سال ۱۹۸۰ امضا شد مشارکت داشته است: